BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
Doğal elektriğin yıldırım, şimşek dışında pek çok çeşidi vardır.Vücudumuzda mesajlar, sinirlerin üzerinden küçük elektrik akımları halinde iletilir.Kalbimiz de elektrik sinyalleri sayesinde çarpar.Doğada bazı canlılar ürettikleri elektriği korunmak, avını yakalamak ve yönünü bulmak için kullanır.
Torpil balığı, iri bir balığı öldürecek kadar büyük bir elektrik akımı üretebilir.
Hesap makinesi, saat, radyo, oyuncak tren, el feneri v.b aletlerde kullanılan pillerin enerjileri bir süre sonra biter.Bitmiş piller gelişigüzel yerlere atılmamalıdır.Çünkü pillerin iç yapısında zehirli maddeler bulunur.Bu zehirli maddelerin pilin dışına çıkmasına pilin akması denir.
Elektrik akımı şiddetinin birimi Amperdir. 1 Amper, sâniyede yaklaşık 1018 elektron akışına eşdeğer bir büyüklüktür.
Mükemmel bir elektrik enerjisi kaynağı; her zaman kullanıma hazır,gerilim ve frekans değerleri toleranslar dahilinde, tamamen gürültüsüz ve sinüs eğrisi şeklinde dalga formuna sahip elektrik üreten enerji kaynağıdır.
Virginia Tech ve California Üniversitesi araştırmacıları, elektrik atımlarını kullanarak, kanser tedavisi için son derece kullanışlı bir teknik geliştirdiler. Prostat kanserine sahip hastalar üzerinde klinik denemelerinin başlanması hazırlıkları devam eden teknik, “elektroporasyon” adı verilen ve bilim dünyasının yabancı olmadığı bir fenomenden yararlanıyor. Elektroporasyon, elektrik atımları yardımıyla, hücre zarının geçirgenliğini değiştirme anlamına geliyor. Vücuda yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla hücrelere kısa süreli yoğun elektrik atımları verilmesi, hücrelerin geçirgenliğini geri dönüşsüz olarak engelleyebiliyor ve bu da hücrelerin ölümüne neden oluyor. Kanser tedavisinde hücrelerin öldürülmesine yönelik olarak kullanılan dondurma ya da ısıtma gibi teknikler, sağlıklı hücrelere de zarar verebiliyor ya da kötü huylu hücrelerin tamamını öldürmeyebiliyor. Araştırmacıların geliştirdikleri teknikteyse, elektrik akımının şiddeti, yalnızca belirli kanserli hücreleri hedef alacak şekilde ayarlanabiliyor. Doğrudan hedefe yönelen ve diğer sağlıklı dokulara zarar vermeyen bu teknik, aynı zamanda uygulama kolaylığı ve tomografi teknikleri yardımıyla izlenebilmesi bakımından da, diğer tekniklere göre bariz bir üstünlük taşıyor.
İlk elektrik süpürgesi 900'lü yılların başında Hubert Boothtarafından ; İlk elektrikli çamaşır makinası 1906'da Alva Fishertarafından; İlk elektrikli buzdolabı 1923'te Balzer van Platen ve Carl Munters tarafından; İlk elektrikli çaydanlık 1923'te Arthur Largetarafından yapıldı.
Elektrikli yılan balıkları; boylarının zaman zaman 2,5 metreye kadar ulaşabilmektedir.
Gövdelerinin üçte ikisini kaplayan ve sayıları 5000 ila 6000’i bulan organik elektrik plakaları bulunmaktadır.
Elektrik plakalarının oluşturduğu elektrik, televizyonu çalıştırmak için kullandığınızdan çok daha güçlü bir elektrik yükünü oluşturmaktadır.
Elektrikli yılan balıklarından kaynaklanan elektrik şokunun 2 metre uzaktaki büyükbaş bir hayvanı bile öldürebilecek şiddettedir.
Kuşları Niye Elektrik Çarpmaz?
Canlıların elektrikten zarar görebilmeleri için, elektrik akımının bu canlının üzerinden akması gerekir. Bunun için akımın bir taraftan girip başka bir yerden vücudu terk etmesi gerekir. Bir telin üzerinde duran kuşun üzerinden akım bu yüzden geçmez. Eğer kuş iki ayrı tele birden dokunabilseydi bir teldeki akım kuşun üzerinden diğer tele akardı ve kuş çarpılmış olurdu. Evlerimizdeki elektrik prizlerinde de en az iki delik olmasının sebebi aynıdır. Aletlerimize bir taraftan elektriğin girmesi, aletin içinde dolaşarak başka bir yoldan terketmesi gerekir.
Bir telin üzerindeki kuşun bir ayağından elektriğin girip diğer ayağından çıkabileceği, böylece çarpılabileceği akla gelebilir. Ama bu olay gerçekleşmez. Çünkü kuşun iki bacağı arasındaki çok düşük dirençli, akımın çok rahat geçebileceği elektrik teli varken; akım, çok daha yüksek dirençli kuşun üzerinden geçmez.
Elektrik hattındaki gerilimin yüksekliği tek başına önemli diildir. Önemli olan iki nokta arasındaki gerilim düşmesidir. Bir tele konan kuşun iki ayağı arasındaki gerilim düşmesi çok küçüktür. Buna kuşun elektrik direncinin yüksek oluşu da eklenince, kuşun içinden herhangi bir akım geçmiyor demektir. Ama yüksek gerilim hattına konmuşken bir şekilde vücudunun bir parçası da elektrik direğine değen şanssız bir kuş olursa elektrik hattı ile toprak arasında kısa bir devre olur bedeninden çok büyük bir akım geçen kuşu elektrik çarpar.
Elektrikli Balıkların Sırrı nedir?
Canlı varlıkların elektrik ürettikleri uzun zamandan beri bilinmektedir. En kuvvetli gerilimi sağlayan organlar kaslar ve sinirlerdir. Bütün kas lifleri elektrik yükü içerirler. Kalp kasının çıkardığı gerilimin incelenmesine "elektrokardiyografi' denilir ve bu bilim dalının gelişmesiyle kalp hastalıklarının teşhis ve tedavisi kolaylaşmıştır.
Sinir merkezleri de elektrik akımı doğururlar. Hatta deride, salgı bezlerinde, gözün ağ tabakası gibi duyu organlarında elektrik akımı oluştuğu ortaya konulmuştur. Hücrelerde de elektrik akımının varlığı tespit edilmiştir. Canlılarda elektrik olayını inceleyen bilime 'elektrobiyoloji', canlı organların elektrik üretmelerini inceleyen bilim dalma da 'elektrobiyogenez' deniliyor.
Çeşitli hayvanlar, elektrikli veya ışıklı organlarla donanmışlardır. Bunlar savunmada, yön bulmada hatta bazı cinsler arası yakınlaşmalarda rol oynarlar. Elektrikli hayvanların hepsi balıklar arasındadır.
Bazısı denizde bazısı tatlı sularda yaşayan yüzlerce tür elektrikli balık vardır. Elektrik akımı kas ve sinir dokularından oluşmuş özel organlarında üretilir. Bu elektrik akımı çoğu kez bir iğne batması kadar zayıftır. Bazı türler ise insanı bile sersemletecek kadar güçlü bir elektrik akımı üretirler. Bu gerçek anlamda bir elektrik boşalmasıdır, yarattığı etki de gerçek bir elektrik çarpmasıdır.
Elektrik balıklarının en tanınmış üyeleri torpil balığı ve elektrikli yılan balığıdır. Gerçek yılan balıklarıyla hiçbir ilgisi olmayan ve bir tatlı su balığı türü olan elektrikli yılan balığının 2,5 metreye varan boyunun, beşte dördü, özellikle kuyruk bölümü elektrik organlarıyla kaplıdır. Bir seferde 500-600 volt akım boşaltarak büyük hayvanları bile felce uğratabilirler.
Elektrikli balıklarda, baştan kuyruğa kadar uzanan elektrik organları, pillerdeki parçalar gibi birbirlerine yapışık, disk şeklinde bölünmüş küçük sütuncuklardan meydana gelir. Sinir sisteminin etkisiyle bu sütuncukları oluşturan yüzlerce diskin alt yüzeylerinde pozitif elektrik, öteki yüzeylerinde negatif elektrik oluşur.
Böylece disk kümesi tam bir pil haline gelir. Bu canlı pil beyinden gelen sinirlere bağlıdır. Balık kendini tehdit eden düşmana bîr elektrik deşarjı yapar, bu sayede düşmanını felç eder.
Elektrikli balıkların vücutlarındaki elektrik boşalması sürekli değildir. Biriken elektriği boşalttıktan sonra yeniden elektrik üretip depolayabilmeleri için aradan bir süre geçmesi gerekir. Elektrikli balıkların çarpmaları şiddetli ağrı yapar hatta insanı devirebilir ama hiçbir zaman öldürücü değillerdir.
Elektrik watt olarak adlandırılan güç birimleriyle ölçülür. Buhar türbünlerini icat eden James Watt’ın onuruna atfen bu isim verilmiştir. Bir watt (W), küçük bir güç miktarını gösteren değerdir. Bir horsepower 750 W a karşılıktır. 1 KW =1000 W tır. 1KWh, 1 kilovatsaat , 1000 watlık gücün 1 saat boyunca kullanılmasıdır. Elektrik miktarı, üreticinin ürettiği, yada tüketicinin herhangi bir süre boyunca kullandığı ve KWh olarak ölçülen enerji miktarıdır. KWh’lık enerji; KW lık gücün kullanım süresiyle çarpılmasından elde edilir. Örneğin, 40 W lık bir lamba günde 5 saat boyunca yakılırsa, bir günde 40*5 = 200 Wh lık elektrik enerjisi (=0.2 KWh ) kullanılmış olur.